درمان قطعی زخم بستر
برای دانستن درمان قطعی زخم بستر، باید یک سری از تعاریف درباره زخم را بدانیم.در این مقاله به برخی از این تعاریف میپردازیم.

زخم بستر چیست؟
زخم بستر یا بد سور Bedsore یا زخم فشاری Pressure sore ضایعه ای است که در پوست و بافت های زیر پوستی و بر اثر فشار ممتد و طولانی مدت بر آن ناحیه ایجاد میشود.زمانی که پوست و بافت عضلانی زیر پوست ما بین یک قسمت استخوانی ( استخوان ساکروم) و یک جسم خارجی مانند تخت بیمار و یا ویلچر قرار بگیرد ، به دلیل فشار روی آن ناحیه ،خونرسانی به بافت تحت فشار مختل شده و در نتیجه استمرار این فشار بافت دچار کاهش خونرسانی و یا ایسکمی شده و نهایتا دچار نکروز و مرگ بافت میشود.



علت ایجاد زخم بستر چیست؟
در یک انسان سالم، فرد در هنگام خواب بطور غیر ارادی مرتبا وضعیت خود را عوض میکند و به این ترتیب محل هایی از پوست را که زیر فشار قرار میگیرند را مرتبا تغییر میدهد و به این ترتیب اجازه میدهد که بطور نوبتی به همه قسمت های پوست زیر بدن خون برسد.
در یک فرد بیمار اما این مکانیسم خوب کار نمیکند. بیمار مدت های طولانی در یک وضعیت ثابت دراز میکشد. نتیجه آنست که پوست قسمتی که مدت طولانی بدون جریان خون مانده است قطع شده و آن قسمت از پوست میمیرد.پس عامل اصلی ایجاد زخم بستر فشار ممتد و طولانی می باشد.
مکانیسم دیگر اینست که در حین مراقبت از یک بیمار در بسیاری اوقات فرد مراقب، بیمار را به روی بستر یا ملحفه میکشد.
این کشیده شدن پوست بخصوص اگر کمی هم مرطوب باشد موجب اصطکاک زیاد بین پوست و سطح زیرین شده و به پوست آسیب میزند.به این عامل نیروی برش می گویند.
گاهی هم بر اثر نیروهایی که در دو جهت مختلف به پوست و استخوان وارد میشوند آسیب ایجاد میشود. بطور مثال بیماری که در روی تخت خوابیده اگر پشت تخت در زیر سر بیمار بالاتر باشد بیمار به سمت پایین تخت سر میخورد.
در این حال پوست زیر باسن به علت اصطکاک با ملحفه ثابت مانده ولی استخوان خاجی و دنبالچه به علت وزن بیمار به سمت پایین تخت حرکت میکنند. این مکانیسم موجب کشیده شدن عروق زیر پوستی و اسیب به خونرسانی پوست میشود.
زخم بستر در چه محل هایی بیشتر ایجاد میشود؟
زخم بستر اغلب در نواحی ایجاد میشود که پوست ما بین یک برجستگی استخوانی و یک جسم خارجی مانند تخت و یا ویلچر قرار بگیرد.به طور مثال:
در کسانی که مدت زیادی در بستر و یا تخت در حالت درازکش به پشت قرار گرته اند زخم بستر بیشتر در نواحی زیر دیده میشود.
- پشت سر
- پشت استخوان های کتف
- پشت استخوان خاجی درست بین دو برجستگی باسن
- پشت پاشنه
در کسانی که مدت زیادی در ویلچر مینشینند زخم بستر میتواند در محل های زیر تشکیل شود
- پشت استخوان خاجی درست بین دو برجستگی باسن یا روی برجستگی باسن
- پشت استخوان های کتف یا ستون مهره
- پوست روی ساعد یا ران در جاییکه روی صندلی تکیه میدهند


علائم زخم بستر چیست؟
علائم زخم فشاری با توجه به محل و عمق و درجه بندی زخم می تواند متفاوت باشد.
در دقایق اولیه ایجاد زخم فشاری علامت ایجاد زخم به صورت تغییر رنگ پوست تحت فشار به رنگ سفید می باشد.این علامت به دلیل کاهش خون رسانی به محل تحت فشار می باشد.پس اولین علامت ایجاد bed sore سفیدی رنگ پوست محل تحت فشار میباشد.گرم شدن محل تحت فشار، قرمزی، تورم و درد و احساس سفتی در محل تحت فشار میتواند از علائم اولیه ایجاد pressure sore باشد.اما علائم پیشرفته این عارضه با توجه به درجه بندی و میزان آسیب به بافت کاملا متفاوت می باشد.
چه عواملی ریسک تشکیل زخم بستر را در یک فرد بیشتر میکنند؟
در هر کسی که زیاد حرکت نمیکند و نمیتواند به راحتی وضعیت خود را تغییر دهد ممکن است زخم بستر ایجاد شود. این بیحرکتی ممکن است به علل زیر ایجاد شود
- ضعف
- فلجی: بیماری یا شرایطی که بیمار را مجبور میکند مدت زیادی دراز بکشد و بیمار به علت درد زیاد قادر به جابجا کردن خود نیست
- کما یا کاهش سطح هوشیاری
- سن : پوست افراد مسن نازک تر، ظریف تر، با قابلیت کشش کمتر، خشک تر و شکننده تر از جوان ها است. در افراد مسن قدرت ترمیم و تکثیر پوست هم کمتر میشود
- کاهش حس لمس : آسیب های نخاع یا دیگر بیماری ها یا آسیب های دستگاه عصبی میتواند موجب کاهش حس لمس و همراه با آن کاهش حس درد بیمار شود. به این ترتیب بیمار از تشکیل زخم بستر بی اطلاع مانده و فشار را به پوست ادامه داده و زخم گسترش میابد
-
- کاهش وزن : در بیماری های مزمن و طولانی، کاهش وزن شدید میتواند موجب کم شدن حجم عضلات و چربی زیر پوستی شده و حالت بالشتک نرمی را که این بافت ها در زیر پوست ایجاد میکنند از بین میرود. در اثر آن پوست تحت فشار زیاد قرار گرفته و زخم میشود.
-
- تغذیه نامناسب : کم شدن دریافتی کالری، پروتئین، ویتامین، مواد معدنی و آب میتواند موجب از دست رفتن سلامتی پوست و مستعد شدن آن به زخم بستر شود.در برخی از افراد به دلیل کاهش وزن زیاد ممکن است بدن انرژی لازم خود را از طریق از بین بردن عضلات تامین میکند.
-
- عدم کنترل ادرار و مدفوع : عدم کنترل ادرار میتواند موجب مرطوب شدن پوست شود و این میتواند پوست را مستعد به زخم بستر کند. آلودگی پوست به باکتری های مدفوع احتمال عفونی شدن زخم را بیشتر میکند.
-
- پوست بشدت مرطوب یا بشدت خشک : هم پوستی که زیاد عرق کرده و مرطوب است و هم پوست خیلی خشک اصطکاک بیشتری با پارچه تخت و یا ویلچر داشته و احتمال ایجاد زخم بستر را بیشتر میکند.
-
- اختلال جریان خون : بیماری های گردش خون مانند دیابت به علت آسیب رساندن به عروق تغذیه کننده پوست میتوانند احتمال ایجاد زخم بستر را بیشتر کنند.
-
- سیگار: در افراد سیگاری به دلیل مصرف سیگار عروق خونی تغذیه کننده بافت منقبض شده و جریان خونرسانی به بافت هدف کاهش میابد.
-
- افزایش وزن: در افرادی که دارای وزن زیاد هستند به دلیل فشار بیشتر بر روی نواحی تحت فشار مانند ساکروم(بین دو باسن) احتمال ایجاد زخم بیشتر است.
-
- کاهش فشار خون: گاهی اوقات برخی از بیماران دچار کاهش خون شدید می شوند و به دلیل کاهش شدید فشار خون اکسیژن و مواد مغی کمتری به بافت ها می رسد و فرد مستعد زخم بستر می شود.
-
-
مصرف برخی داروها: مصرف برخی داروها مانند کورتیکو استروئید ها و داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی میتواند احتمال ایجاد زخم بستر را بیشتر کند
-


زخم بستر چگونه درمان میشود؟
در ابتدا ذکر این نکته حائز اهمیت است که برای درمان زخم بستر باید به کارشناسان زخم مراجعه نمایید تا بتوانید بهترین تشخیص و راه درمان را برای بیمار خود اتخاذ کنید.
جهت مشاوره رایگان کافیست در کادر پایین کلیک نمایید.
- درمان زخم بستر با توجه به درجه بندی آن کاملا متفاوت است. زخم های بستر که در مراحل یک یا دو باشند با درمان مناسب میتوانند در عرض چند هفته بهبود یابند. درمان مراحل سوم و چهارم مشکل تر است.
در بیمارانی که به علت بیماری شدید و مزمن دیگر امید چندانی به زندگی ندارند فقط سعی در کاهش درد زخم بستر میشود. در درمان یک زخم بسر افراد زیر باید با هم همکاری داشته باشند
- پزشک معالج که مسیر کلی درمان را هدایت میکند
- متخصص جراحی ترمیمی
- پرستار ورزیده در درمان زخم
- فیزیوتراپ برای کمک به حرکات بیمار
- متخصص تغذیه برای بهبود وضعیت تغذیه بیمار
مراحل درمان زخم بستر عبارتند از
کم کردن فشار از روی زخم
اولین قدم در درمان زخم بستر صرفنظر از اینکه در چه مرحله ای باشد حذف فشار ممتدی است که موجب تشکیل زخم شده است. برای رسیدن به این هدف باید اقدامات زیر را انجام داد
- جابجایی مکرر بیمار : بیمار با زخم بستر باید مرتبا تغییر وضعیت داده شده و همچنین در وضعیت مناسب قرار گیرد. کسی که در روی صندلی چرخدار مینشیند باید هر ۱۵ دقیقه و کسی که دراز کشیده است باید هر یک ساعت یک بار وضعیت خود را عوض کند. پرستار بیمار میتواند در این کار به بیمار کمک کند. استفاده از وسایل خاص میتواند به بلند کردن و جابجا کردن بیمار بدون مالش زیاد به بستر کمک کند.
سطوح حمایت کننده : استفاده از بالشت یا بالشتک ها میتواند به بیمار کمک کند تا در وضعیت مناسب قرار گیرد بطوریکه فشار زیادی به مجل زخم وارد نشود. از بالشتک های حاوی هوا یا آب میتوان در زیر محل هایی که زخم ایجاد شده است استفاده کرده تا فشار کمتری به آن وارد شود.
- استفاده از تشک مواج: تشک مواج با خالی و پر شدن متناوب به جلوگیری از ایجاد زخم و همچنین به درمان زخم فشاری کمک می کند.


خارج کردن بافت آسیب دیده و مرده زخم بستر
برای اینکه بافت ها بهبود یابند باید اول از دست بافت های مرده رها شوند. برای انجام این کار از روش های گوناگونی استفاده میشود که عبارتند از
- عمل جراحی و خارج کردن بافت مرده از بدن
- وسایل شستشو تحت فشار یا حوضچه های با آب در حال چرخش یا استفاده از پانسمان های خاص که موجب کنده شدن بافت های مرده از زخم میشوند.
- استفاده از مواد شیمایی مخصوص که مانند آنزیم عمل کرده و بافت مرده را در خود حل میکنند.
- استفاده از برخی پماد ها که به دبریدمان بافت مرده و یا نکروز کمک میکن


پانسمان توسط منظم و صحیح توسط کارشناسان زخم
بررسی دقیق زخم و درمان زخم با پانسمان های نوین و روش های جدید درمان زخم توسط کارشناس زخم یکی دیگر از روش های درمان زخم فشاری می باشد.
سایر اقدامات مراقبتی:
بررسی بیمار از نظر نیاز های تغذیه ای توسط متخصص تغیه
بررسی بیمار از نظر حرکتی توسط فیزیوتراپیست
استفاده از تخت و تشک های موتج استاندارد
عدم بالا آوردن سر تخت بیمار بیشتر از 45 درجه
بررسی ملحفه تخت بیمار از نظر وجود جسم خارجی
توصیه به ترک سیگار
بررسی مداوم پوست بیمار از نظر هر گونه تغییرات
ارتباط با کارشناس زخم جهت مشاوره در جهت پیشگیری از ایجاد زخم
جمع بندی
ممکن است شما در منزل خود بیماری داشته باشید که دچار زخم فشاری شده باشد و یا احتمال ایجاد زخم فشاری در بیمار شما وجود داشته باشد.اینکه بیمار شما دچار چه درجه ای از زخم فشاری شده است و چه نوع درمانی باید برای بیمار شما شروع شود باید تحت نظر کارشناس زخم باشد پس،شما بدون درمان خودسرانه سعی کنید با کارشناس زخم خود در ارتباط باشید تا بتوانید بهترین و سریع ترین تصمیم را برای درمان بیمار خود اتخاذ نمایید.